Τα ακραία καιρικά φαινόμενα και ιδιαίτερα οι καύσωνες, στην Ελλάδα, καθιστούν αναγκαία τη χρήση αξιόπιστων δεικτών θερμικής καταπόνησης. Οι δείκτες αυτοί χρησιμοποιούνται όχι μόνο για την ενημέρωση των πολιτών, αλλά και για τη λήψη σημαντικών αποφάσεων που αφορούν τη δημόσια υγεία και την ασφάλεια των εργαζομένων. Το Υπουργείο Υγείας ήδη από τις 18 Ιουνίου 2025  εξέδωσε έγκαιρα σχετική Εγκύλιο ενω αντίστοιχη εγκύκλιος εκδόθηκε στις 26 Ιουνίου 2025 από το Υπουργείο Εργασίας. Παρά ταύτα, παρατηρείται το φαινόμενο να υπάρχουν διαφορετικοί φορείς που δημοσιεύουν διαφορετικούς δείκτες ή εκδοχές θερμικής καταπόνησης, γεγονός που προκαλεί σύγχυση και υπονομεύει τη διαφάνεια.

Ο ΔΕΙΚΤΗΣ ΘΕΡΜΙΚΗΣ ΚΑΤΑΠΟΝΗΣΗΣ ΑΠΟ ΕΜΥ ΚΑΙ ΕΑΑ

Η Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία (ΕΜΥ), σε συνεργασία με το Υπουργείο Εργασίας, είναι ο επίσημα αρμόδιος φορέας για την έκδοση και πρόβλεψη του δείκτη θερμικής καταπόνησης WBGT (Wet Bulb Globe Temperature). To θέμα αυτό εξετάστηκε πρόσφατα κατά την διάρκεια της επίσκεψης του Υφυπουργού Εργασίας στην ΕΜΥ . Ο δείκτης θερμικής καταπόνησης  είναι ο μόνος που έχει ενσωματωθεί στο θεσμικό πλαίσιο για την προστασία των εργαζομένων από τη θερμική καταπόνηση και βασίζεται σε έναν σύνθετο υπολογισμό που περιλαμβάνει θερμοκρασία, υγρασία, ακτινοβολία και ταχύτητα ανέμου ( πλήρης ανάλυση εδώ) . Παρά την κρισιμότητα του δείκτη και τη χρήση του για την επιβολή μέτρων (π.χ. περιορισμός εργασιών σε εξωτερικούς χώρους), η ΕΜΥ δεν τον προβάλλει με σαφήνεια στην ιστοσελίδα της, ενώ τις περισσότερες φορές δεν εκδίδονται ούτε ανακοινώσεις για τις τιμές που καταγράφηκαν ανά περιοχή. Το meteo.gr (Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών) δημοσιεύει, συχνά, δικούς του χάρτες θερμικής καταπόνησης, με έγχρωμη απεικόνιση περιοχών υψηλού κινδύνου. Οι δείκτες που χρησιμοποιούνται βασίζονται κυρίως στον Heat Index, δηλαδή στην αίσθηση θερμοκρασίας που προκύπτει από τη συνδυασμένη επίδραση θερμοκρασίας και υγρασίας, ή σε απλουστευμένες εκδοχές του WBGT. Οι χάρτες αυτοί είναι προσιτοί και εύληπτοι στο ευρύ κοινό, συχνά κυκλοφορούν μέσω ΜΜΕ και κοινωνικών δικτύων, και αποκτούν αυξημένη αξιοπιστία στα μάτια του πολίτη, κυρίως λόγω της έλλειψης αντίστοιχης προβολής από την ΕΜΥ.

Κατά τη διάρκεια συσκέψεων για τον καύσωνα, λαμβάνονται μέτρα περιορισμού εξωτερικών εργασιών και στις συσκέψεις μετέχουν τόσο εκπρόσωποι της ΕΜΥ όσο και στελέχη του meteo.gr. Παρ’ όλα αυτά, δεν υπάρχει σαφής εξήγηση για τον επιστημονικό δείκτη που χρησιμοποιείαι ως βάση για τη λήψη μέτρων. Η απουσία κοινής γλώσσας και ενιαίας ενημέρωσης οδηγεί σε εύλογες απορίες όπως ποιον δείκτη χρησιμοποιούμε τελικά για αποφάσεις δημόσιας πολιτικής, ποιανού οι τιμές υπερισχύουν όταν υπάρχουν αποκλίσεις και πώς μπορεί να ελεγχθεί η τεκμηρίωση των μέτρων αν δεν δημοσιοποιούνται τα δεδομένα. Η ύπαρξη δύο ή περισσότερων «ανταγωνιστικών» δεικτών θερμικής καταπόνησης ενέχει σοβαρούς κινδύνους, όπως απώλεια αξιοπιστίας των θεσμικών οργάνων. Όταν η ΕΜΥ δεν προβάλει επίσημα τα δικά της στοιχεία, το κοινό στρέφεται σε άλλες πηγές πληροφόρησης. Δημιουργείται παράλληλα δυσκολία στον συντονισμό των μέτρων, ενώ οι εργοδότες και οι φορείς πολιτικής προστασίας δεν γνωρίζουν ποιον δείκτη να ακολουθήσουν. Αυτό πολλές φορές οδηγεί σε αδυναμία αξιολόγησης των αποφάσεων και η μη δημοσίευση των μετρήσεων του επίσημου WBGT δυσχεραίνει τον έλεγχο της αναγκαιότητας των μέτρων, ενώ σε περίπτωση ατυχήματος ή προσφυγής, οι εργοδότες θα δυσκολευτούν να αποδείξουν ότι έλαβαν ή δεν έλαβαν μέτρα στη βάση επιστημονικών δεδομένων.

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΚΑΙ ΠΡΟΙΟΝΤΩΝ

Η αναβάθμιση της προβολής του WBGT από την ΕΜΥ είναι απαραίτητη με άμεση δημιουργία ειδικής ενότητας στον ιστότοπο της ΕΜΥ με ημερήσιους χάρτες WBGT ανά περιοχή, με προβλέψεις αλλά και πραγματικές μετρήσεις σε διάφορες πόλεις . Έτσι έχουμε  διαφάνεια στις αποφάσεις με την υποχρεωτική δημοσιοποίηση των τιμών WBGT και των χρονικών διαστημάτων που οδήγησαν σε λήψη περιοριστικών μέτρων. Μέσα στις βελτιώσεις που πρέπει να γίνουν είναι απαραίτητη η ενοποίηση δεικτών με θεσμική πρωτοβουλία για την υιοθέτηση ενός ενιαίου δείκτη από όλους τους φορείς, με βάση τις διεθνείς πρακτικές. Θα πρέπει παράλληλα να ξεκινήσει εκπαιδευτική καμπάνια για το κοινό και τους εργοδότες με διάδοση της έννοιας του WBGT και των τρόπων αξιολόγησης της θερμικής καταπόνησης στους χώρους εργασίας. Όλα τα τα ανωτέρω θα μπορέσουν να υλοποιηθούν με περαιτέρω συνεργασία μεταξύ ΕΜΥ και EAA με σκοπό να επιδιωχθεί θεσμική συνέργεια και διασταύρωση στοιχείων προς όφελος της δημόσιας ασφάλειας.

Κλείνουμε αυτή την σύντομη δημόσια παρέμβαση, τονίζοντας την ανάγκη για χρήση αξιόπιστων, ενιαίων και θεσμικά κατοχυρωμένων δεικτών θερμικής καταπόνησης  καθώς η συνύπαρξη διαφορετικών μεθόδων εκτίμησης και η απουσία ενιαίας στρατηγικής προβολής του WBGT από την ΕΜΥ δημιουργούν ένα περιβάλλον σύγχυσης, που θα μπορούσε να αποβεί επικίνδυνο. Η ενοποίηση και η διαφάνεια είναι πλέον όχι μόνο ζήτημα ορθής διοίκησης, αλλά και ηθική υποχρέωση απέναντι σε όσους εργάζονται υπό συνθήκες ακραίας ζέστης.

Παρουσιάζεται πλήρης ανάλυση του δείκτη Θερμικής Καταπόνησης  σε αυτόν τον σύνδεσμο. 

Θεόδωρος Ν. Κολυδάς

Διευθυντής Τομέα Υδρομετεωρολογίας και Φυσικών Καταστροφών εργαστηρίου Assist Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης – Mετεωρολόγος Star Channel – Πρώην Διευθυντής Εθνικού Μετεωρολογικού Κέντρου ΕΜΥ – Μέλος της Επιστημονικής Επιτροπής της Έδρας UNESCO Con-E-Ect