Ο Νοέμβριος του 2025 αποτέλεσε μια εντυπωσιακή υπενθύμιση των ορίων που έχουν ακόμη τα κλιματικά και μηνιαία προγνωστικά μοντέλα όταν καλούνται να περιγράψουν την πραγματικότητα μιας χώρας όπως η Ελλάδα. Παρά τις εποχικές προβλέψεις που έδειχναν έναν μήνα φτωχό σε υετό, η Δυτική Ελλάδα βρέθηκε αντιμέτωπη με διαδοχικά κύματα κακοκαιριών, τα οποία εκτόξευσαν τα τελικά ύψη βροχής σε επίπεδα που ξεπέρασαν ακόμη και το +300% της κλιματικής τιμής. Οι σταθμοί σε Άρτα, Ιωάννινα και Κέρκυρα κατέγραψαν υετό που συγκαταλέγεται πλέον στους υψηλότερους των τελευταίων δεκαετιών, επιβεβαιώνοντας ότι η μεσογειακή κυκλογένεση μπορεί να ανατρέψει πλήρως μια μηνιαία τάση μέσα σε λίγα εικοσιτετράωρα. Το ότι ο Νοέμβριος 2025 εξελίχθηκε σε έναν από τους πιο υετομετρικά υπερδραστήριους μήνες των τελευταίων δεκαετιών στη Δυτική Ελλάδα, περιγράφεται στο σχετικό άρθρο του EAA/Meteo.
Σε αρκετούς σταθμούς ο υετός ήταν 300% πάνω από τη μέση μηνιαία τιμή.
.Την ίδια στιγμή, οι εποχικές/μηνιαίες προβλέψεις (ECMWF Seasonal S5, EFFIS) παρουσίαζαν την Ελλάδα —και μάλιστα την δυτική της πλευρά— ως ξηρότερη του κανονικού, με αρνητικές ανωμαλίες υετού.
Με απλά λόγια , οι προβλέψεις των μοντέλων από την αρχή του μήνα έδειχναν έναν μάλλον ξηρό Νοέμβριο, ενω αντίθετα η πραγματικότητα έδωσε έναν από τους πιο υγρούς Νοέμβρηδες της 20ετίας. Η απόκλιση ήταν θεαματική!
Γιατί υπήρξαν τόσο μεγάλες αποκλίσεις; – Οι βασικές αιτίες
Ο λόγος αυτής της αστοχίας δεν βρίσκεται σε ένα και μόνο σημείο. Τα εποχικά μοντέλα, όπως το ECMWF Seasonal S5, λειτουργούν περισσότερο ως εργαλεία κλιματικής ανάλυσης παρά ως μέσα επιχειρησιακής πρόγνωσης. Η χαμηλή χωρική τους ανάλυση, περίπου 30–40 km, τα καθιστά αδύναμα στο να αποτυπώσουν με ακρίβεια τη δημιουργία και την πορεία των υφέσεων που γεννιούνται ή ενισχύονται στο Ιόνιο. Αυτές οι υφέσεις επηρεάζονται από παράγοντες μικρής κλίμακας — όπως η τοπογραφία της Ηπείρου και της Δυτικής Στερεάς, οι θερμοκρασίες της θάλασσας ή οι τοπικές συγκλίσεις υγρασίας — οι οποίοι δεν αποτυπώνονται επαρκώς στα μηνιαία μοντέλα.
Παράλληλα, η ίδια η φύση του μεσογειακού κλίματος ενισχύει την αβεβαιότητα. Το μεγαλύτερο ποσοστό του χειμερινού υετού στην Ελλάδα πέφτει μέσα σε 4 έως 6 ισχυρές κακοκαιρίες. Αν αυτές «χαθούν» από ένα seasonal μοντέλο, τότε ολόκληρος ο μήνας αποτυπώνεται λανθασμένα ως ξηρός, ακόμη κι αν στην πραγματικότητα εξελίσσεται σε εξαιρετικά βροχερό. Ο Νοέμβριος του 2025 επιβεβαίωσε ακριβώς αυτό: μια σειρά έντονων συστημάτων που πέρασαν από το Ιόνιο άλλαξαν πλήρως τη στατιστική εικόνα του μήνα, «ανατρέποντας» τις τάσεις που είχαν δοθεί έναν μήνα νωρίτερα.
Μήπως είναι καλύτερα να κοιτάμε τις εβδομαδιαίες προγνώσεις;
Το σημαντικό δίδαγμα είναι ότι, για τον ελληνικό χώρο, ο οποίος βρίσκεται στο σταυροδρόμι αερίων μαζών και έντονων βαρομετρικών διαταραχών, η αξιόπιστη πρόγνωση απαιτεί εργαλεία πιο προσαρμοσμένα στη μεσοπρόθεσμη κλίμακα. Τα εβδομαδιαία προγνωστικά, τα ensemble clusters και οι trend analyses των 7–10 ημερών αποτελούν πολύ πιο σταθερή βάση για εκτίμηση κινδύνου, γιατί «βλέπουν» πλέον την πραγματική θέση των υφέσεων, τις πιθανές αποκλίσεις τους και τη δυναμική τους. Είναι μοντέλα που δεν προσπαθούν να περιγράψουν έναν ολόκληρο μήνα με μία τάση, αλλά εξετάζουν συνεχώς τη ροή της ατμόσφαιρας και τις διακυμάνσεις της.
Δεν σημαίνει, βεβαίως, ότι τα μηνιαία και εποχικά μοντέλα είναι άχρηστα· αντιθέτως, έχουν σημαντική αξία για στρατηγική αξιολόγηση, για έρευνα και για τον εντοπισμό ευρύτερων τάσεων, όπως η πιθανότητα ενός γενικά υγρού ή ξηρού χειμώνα. Ωστόσο, δεν είναι κατάλληλα για επιχειρησιακή χρήση, για σχεδιασμό μέτρων πολιτικής προστασίας ή για εκτιμήσεις που αφορούν έντονα φαινόμενα σε τοπικό επίπεδο. Η χώρα μας χρειάζεται εργαλεία που να λαμβάνουν υπόψη τον έντονα μεταβλητό χαρακτήρα της ατμόσφαιρας και την εύκολα ανατρεπτική συμπεριφορά των μεσογειακών συστημάτων.
Συμπέρασμα
Σαν τελικό συμπέρασμα συνάγουμε ότι ο Νοέμβριος του 2025 δεν ήταν απλώς ένας βροχερός μήνας· ήταν ένα μάθημα. Έδειξε ξεκάθαρα ότι η ατμόσφαιρα της Μεσογείου παραμένει ένας ζωντανός, δύσκολα προβλέψιμος οργανισμός. Όσο κι αν βελτιώνονται τα μοντέλα, όσο κι αν προχωρά η τεχνολογία, η πραγματικότητα εξακολουθεί να έχει το προνόμιο της έκπληξης. Για τους επιστήμονες, τους επιχειρησιακούς φορείς και τους πολίτες, το μήνυμα είναι σαφές: η πρόγνωση δεν μπορεί να είναι στατική. Χρειάζεται προσαρμογή, συνεχή παρακολούθηση και εμπιστοσύνη στα εργαλεία που έχουν αποδείξει ότι αποδίδουν στη μεσοπρόθεσμη κλίμακα.
Η Ελλάδα, με τη γεωγραφία και το κλίμα της, απαιτεί προσέγγιση ευέλικτη, δυναμική και «ζωντανή», όπως είναι και τα ίδια τα καιρικά της συστήματα. Και αν ο Νοέμβριος του 2025 μας δίδαξε κάτι, είναι ότι οι καταιγίδες δεν διαβάζουν εποχικά μοντέλα· διαβάζουν μόνο τη φυσική της ατμόσφαιρας. Το στοίχημα είναι να μάθουμε κι εμείς να την ακούμε με τον ίδιο σεβασμό, την ίδια προσοχή και —πάνω από όλα— με την ίδια ταπεινότητα απέναντι σε έναν κόσμο που, όσο κι αν τον μελετούμε, πάντα θα κρατά χώρο για το απρόβλεπτο.
Θεόδωρος Ν. Κολυδάς
Διευθυντής Τομέα Υδρομετεωρολογίας και Φυσικών Καταστροφών εργαστηρίου Assist Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης – Mετεωρολόγος Star Channel – Πρώην Διευθυντής Εθνικού Μετεωρολογικού Κέντρου ΕΜΥ – Μέλος της Επιστημονικής Επιτροπής της Έδρας UNESCO Con-E-Ect
