Παρότι στη διεθνή ορολογία δεν υπάρχει κοινός ορισμός του καύσωνα, σημειώνουμε οτι τα κριτήρια για τον ορισμό του διαφοροποιούνται ανάλογα με τη γεωγραφική θέση και τις κλιματικές συνθήκες μιας περιοχής. Για παράδειγμα, ενώ στις Σκανδιναβικές χώρες τιμές της θερμοκρασίας περί τους 35 βαθμούς θεωρούνται ότι αγγίζουν τα όρια του «καύσωνα», για την περιοχή μας χαρακτηρίζονται φυσιολογικές. Αντίθετα, τιμές περί τους 40 βαθμούς, ενώ για τους κατοίκους της Σαχάρας ή της Σαουδικής Αραβίας θεωρούνται μάλλον κανονικές, για τη χώρα μας χαρακτηρίζονται ως τιμές «καύσωνα».

H κυριότερη αιτία για την εμφάνιση υψηλών θερμοκρασιών στη χώρα μας είναι η μεταφορά θερμών αερίων μαζών από τις ακτές της Αφρικής. Για τις επόμενες ημέρες οι θερμές αέριες μάζες που επηρέασαν τις προηγούμενε ημέρες τη Δυτική Ευρώπη θα κινηθούν ανατολικότερα προς τα ΒΔ Βαλκάνια και έτσι η ζέστη θα έρθει απο τα ΒΔ την Τετάρτη. Την Πέμπτη θερμές αέριες μάζες θα εισβάλλουν και από τη ΝΑ Τουρκία . Μετεωρολογικά το φαινόμενο παρατηρείται όταν στις κατώτερες στάθμες της ατμόσφαιρας το ρεύμα είναι νοτιοδυτικό ενώ στις μέσες στάθμες (στα 500 mb) παρατηρούνται υψηλές πιέσεις, που προκαλούν κατολισθήσεις των αερίων μαζών και οι οποίες προσθέτουν περισσότερη θερμότητα στα κατώτερα στρώματα.  Εδώ θα πρέπει να σημειώσουμε ότι κατά κανόνα στη χώρα μας οι έκτακτες ανακοινώσεις της Εθνικής Μετεωρολογικής Υπηρεσίας (ΕΜΥ) εκδίδονται όταν προβλέπεται ότι θα έχουμε υψηλές θερμοκρασίες, άνω των 40 βαθμών Κελσίου και χαρακτηρίζουμε ως «καύσωνα» τις περιπτώσεις υψηλών θερμοκρασιών όταν συνυπάρχουν τα παρακάτω κριτήρια:

1. H μέγιστη θερμοκρασία σε συνοπτικούς ή αεροναυτικούς μετεωρολογικούς σταθμούς είναι μεγαλύτερη ή ίση των 39 βαθμών Κελσίου.

2. H ελάχιστη θερμοκρασία είναι μεγαλύτερη των 26 βαθμών Κελσίου.

3. Επικρατεί άπνοια ή ασθενείς άνεμοι και το θερμοκρασιακό εύρος είναι μικρό.

4. Οι υψηλές θερμοκρασίες παρατηρούνται σε ευρεία γεωγραφική έκταση και η διάρκειά τους υπερβαίνει τις τρεις ημέρες.

Αν και οι υψηλότερες θερμοκρασίες παρατηρούνται συνήθως το τρίτο δεκαήμερο του Ιουλίου, σε ορισμένες περιοχές, όπως η Αττική, έχουν εμφανιστεί 45 βαθμοί στα τέλη Ιουνίου του 1982 . Δεν ξεχνάμε όμως ότι ο καύσωνας είναι “ύπουλος ” και επικίνδυνος. Δεν “φαίνεται” σαν τις βροχές και τις καταιγίδες και οι μεγάλες δυσκολίες έρχονται τις βραδυνές ώρες, ειδικά στις περιπτώσεις όπου ο υδράργυρος δεν πέφτει κάτω από τους 30 βαθμούς μέσα στα μεγάλα αστικά κέντρα.

Το συγκεκριμένο κύμα ζέστης το επόμενο τριήμερο δεν πληροί όλες τις παραπάνω συνθήκες και μόνο οριακά και υπό συνθήκες μπορούμε να το χαρακτηρίσουμε ως κύμα “καύσωνα” , ο οποίος όμως δεν προβλέπεται να μας ταλαιπωρήσει ιδιαίτερα.

ΤΙ ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΕΣ ΠΡΟΒΛΕΠΟΝΤΑΙ ΣΤΗΝ ΑΘΗΝΑ  

Σε παλαιότερη ανάρτησή είχαμε δώσει πλήρη ερμηνεία και εξήγηση των μετεωγραμμάτων που χρησιμοποιούνται από την επιστημονική κοινότητα. Ας φρεσκάρουμε τις γνώσεις μας με μια σύντομη ανάλυση του μετεωγράμματος του ECMWF, σύμφωνα με τα σημερινά προγνωστικά δεδομένα .

 

Στο παραπάνω παράδειγμά μας επικεντρωνόμαστε στις θερμοκρασίες για τις επόμενες ημέρες στην Αθήνα. Πολύ εύκολα μπορείτε να διακρίνετε στο παραπάνω μετεώγραμμα ότι  η μέγιστη θερμοκρασία την Πέμπτη και την Παρασκευή είναι οι 39 βαθμοί Κελσίου. Τα κουτάκια δεν δίνουν μεγάλες αποκλίσεις από την αρχή , πράγμα που σημαίνει οτι υπάρχει καλή προγνωσιμότητα . Τα διαστήματα (που περιέχουν τα κουτιά με τα όρια) από το Σάββατο και μετά παρότι αποκλίνουν μας δίνουν αισθητή πτώση της θερμοκρασίας το Σάββατο στους 36 και την Κυριακή στους 30/33 βαθμούς Κελσίου.  

Ακόμη και να μην έχει γίνει πλήρως κατανοητή η ερμηνεία του μετεωγράμματος , τα ίδια αποτελέσματα θα διαπιστώσετε ότι μας δίνει το ECMWF μέσα απο την πλατφόρμα της Windy για την ερχόμενη Παρασκευή το μεσημέρι στις 15:00,  ώρα  όπου εμφανίζονται και οι υψηλότερες θερμοκρασίες . Στην πόλη της Αθήνας προβλέπονται 39 βαθμοί Κελσίου. ‘Όσο εμπιστευόμαστε το παραπάνω μετεώγραμμα εμπιστευόμαστε και το προγνωστικό μοντέλο. Με την πλατφόρμα της Windy έχουμε μια γρήγορη εικόνα (που είναι χρήσιμη για τον απλό πολίτη αλλά και τους δημοσιογράφους στα media) , ενω με το μετεώγραμμα η εικόνα του καιρού είναι πληρέστερη καθώς μπορούμε  να κατανοήσουμε καλύτερα τις πιθανότητες και γιαυτό χρησιμοποιείται κυρίως από επαγγελματίες μετεωρολόγους .

Το μόνο που δεν θα σας δώσει το μοντέλο είναι οι πιθανότητες για υψηλότερες ή χαμηλότερες τιμές από αυτές που σας προτείνει .

Μπορείτε πάντως από μόνοι σας ελεύθερα στην παρακάτω διεύθυνση να προσθέστε την πόλη για την οποία ενδιαφέρεστε και αναγνωρίστε τα προβλεπόμενα όρια ως επαγγελματίας (  αν  διαβάσετε με προσοχή το αναλυτικό άρθρο για τα μετεωγράμματα ) . Λαμβάνετε πάντοτε πληροφορίες από την πλέον αξιόπιστη πηγή , όχι μόνο για να ξέρετε τι καιρό θα κάνει αλλά  για να ….ελέγχετε ακόμη και τους επαγγελματίες του χώρου !  

Με το παρόν άρθρο σας μετέφερα ένα μικρό ψήγμα γνώσης από την επιστήμη της μετεωρολογίας η οποία έχει αρχίσει να γίνεται κτήμα των πολιτών με την ελεύθερη χρήση δεδομένων και προιόντων . Θα ήμουν ευτυχής εάν εσείς με τη σειρά σας κοινοποιούσατε το άρθρο σε ανθρώπους από το περιβάλλον σας και μοιράζατε αυτήν την γνώση . Μπορεί να μη γίνατε με το παραπάνω άρθρο μετεωρολόγοι , αλλά πιστεύω να κατανοήσατε πως (πρέπει να) σκέφτονται οι επαγγελματίες του χώρου και τι εργαλεία χρησιμοποιούν για κάνουν σωστά τη δουλειά τους.

Αναδημοσίευση από την προσωπική μου ιστοσελίδα .

Θοδωρής Ν. Κολυδάς

Διευθυντής Τομέα Υδρομετεωρολογίας και Φυσικών Καταστροφών εργαστηρίου Assist Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης – Mετεωρολόγος Star Channel – Πρώην Διευθυντής Εθνικού Μετεωρολογικού Κέντρου ΕΜΥ – Μέλος της Επιστημονικής Επιτροπής της Έδρας UNESCO Con-E-Ect